Coryza (ook wel ‘acute snot’ genoemd) is een besmettelijke ademhalingsziekte die vooral bij voorkomt bij kippen met vrije uitloop, vermeerderingskoppels, kalkoenen, fazanten en patrijzen, maar kan bij uitzondering ook bij vleeskuikens optreden. Het is een ziekte die zowel acuut als chronisch kan verlopen. Eenmaal besmette dieren blijven levenslang besmettelijk, wat de bestrijding lastig maakt. 

Coryza
Coryza (acute snot)

De ziekteverwekker
Al enkele dagen nadat kippen besmet raken met de bacterie Avibacterium paragallinarum worden de verschijnselen zichtbaar. De ziekte treedt vooral op bij bedrijven met meer leeftijden of contact met hobbypluimvee. De sterfte kan oplopen tot 20% en wordt door secundaire infecties versterkt. De infectie verspreidt zich binnen 10 dagen door de gehele koppel. De bacterie wordt niet via het ei overgedragen.

De besmetting
Kippen worden besmet via direct of indirect contact. Het indirecte contact bestaat uit het overbrengen van de bacterie, die via het oog- en neusslijm wordt uitgescheiden. Dit kan onder andere plaatsvinden via besmette materialen (bv. ei-containers) of kleine waterdruppels in de lucht of via drinkwater. De overlevingstijd in drinkwater bedraagt minimaal vier uur. Kippen met vrije uitloop hebben daarom een verhoogd risico. De bacterie kan in uitgescheiden neusslijm twee tot drie dagen overleven, maar is gelukkig goed gevoelig voor uitdroging, hitte, UV-licht en ontsmettingsmiddelen.

Het ziektebeeld
De bacterie Avibacterium paragallinarum veroorzaakt een ontsteking van de voorste luchtwegen en wordt gekenmerkt door de grote hoeveelheid pussige uitscheiding van de ogen en neus. Verder zien we zwelling van de lellen en de huid rondom de ogen. Dit beeld wordt ook ‘dikke koppen’ genoemd (wat overigens ook bij andere ziekten kan voorkomen). De dieren vertonen een bemoeilijkte ademhaling, proesten, hebben een verminderde voeropname, gaan in conditie achteruit en de eiproductie kan met 10 tot 40% dalen. Bij sectie wordt een ontsteking van de neusholte, bijholten en luchtpijp vastgesteld.

De behandeling
De behandeling geschiedt in overleg met een dierenarts. Hierbij is het erg belangrijk om leveranciers te waarschuwen, om te voorkomen dat de bacterie naar andere bedrijven verspreid wordt. Alleen noodzakelijk bezoek mag het bedrijf bezoeken. Ook de mest is een besmettingsbron en onafgedekte mest (en kadavers) zijn daarom een risico voor de omgeving. Het behandelen van een koppel bestrijdt wel de ziekte, maar niet de infectie. De koppel blijft levenslang geïnfecteerd en de ziekte kan bij elk stressmoment terugkomen.

De preventie
Hygiënemaatregelen zijn belangrijk bij de preventie van coryza. Denk hierbij ook aan de werkzaamheden rondom het klaarzetten van tonnen voor de kadaver-ophaaldienst en het ophalen van de eieren. Opfokdieren kunnen door middel van een tweevoudige injectie tegen de ziekte worden gevaccineerd. Dit vermindert de klinische verschijnselen, maar voorkomt de infectie niet.